Ιππικό άγαλμα του Φρειδερίκου του Μεγάλου

Το ιππικό άγαλμα του Φρειδερίκου του Μεγάλου είναι ένα υπαίθριο ορειχάλκινο γλυπτό στο ανατολικό άκρο της λεωφόρου Unter den Linden στο Βερολίνο, προς τιμήν του βασιλιά Φρειδερίκου Β΄ της Πρωσίας. Σχεδιάστηκε το 1839 από τον Κρίστιαν Ντάνιελ Ροχ ενώ τα αποκαλυπτήριά του έγιναν το 1851. Είναι ένα από τα σημαντικότερα έργα της της σχολής γλυπτικής του Βερολίνου, που σηματοδοτεί την μετάβαση από τον κλασικισμό στον ρεαλισμό και ενέπνευσε πολλά άλλα μνημεία. Αφού εντοιχίστηκε σε τσιμέντο για προστασία κατά τον Β΄ΠΠ, το γλυπτό και η βάση του απομακρύνθηκαν από τους Ανατολικογερμανούς το 1950 και αναστηλώθηκαν το 1963 στο Σανσουσί στο Πότσδαμ, αλλά επέστρεψαν στην Unter den Linden το 1980. Μετά την γερμανική επανένωση το μνημείο μεταφέρθηκε στην αρχική του θέση και αποκαταστάθηκε. Είναι καταχωρημένο μνημείο του Δήμου του Βερολίνου.

Περιγραφή και τοποθεσία

Το μνημείο, μια απόλαυση για το μάτι, έχει ύψος 13,5 m (44 ft), ενώ το άγαλμα μόνο του έχει ύψος 5,66 m (18.6 ft) και βρίσκεται πάνω σε ένα ασυνήθιστα ψηλό βάθρο, ύψους 7,84 m (25.7 ft), θαυμάσια διακοσμημένο με δύο ζώνες γλυπτών. Το βάθρο αποτελείται από δύο τμήματα: μια βάση από γρανίτη και μια χάλκινη δομή, δημιουργώντας τρία “πατώματα”, που ξεχωρίζουν με ένα μικρό γείσο. Στην χαμηλότερη ζώνη υπάρχουν μόνο επιγραφές. Στο μέσον του μνημείου απεικονίζονται 60 θεωρούμενοι σημαίνοντες άντρες της εποχής του Φρειδερίκου του Μεγάλου σε φυσικό μέγεθος, πολλοί σε πλήρες ανάγλυφο. Ακριβώς πάνω από αυτά τα πάνελ είναι τα φυσικού μεγέθους αγάλματα τεσσάρων διοικητών του ιππικού, που βρίσκονται σε κάθε γωνία. Είναι ο πρίγκιπας Χένρι της Πρωσίας, ο δούκας Φερδινάνδος του Βολφενμπύτελ και οι στρατηγοί Φρίντριχ Βίλχελμ φον Σέιντλιτς και Χανς Γιόακιμ φον Ζίετεν. Στο ίδιο επίπεδο είναι εικοσιένα αγάλματα που δείχνουν τους πιο εκλεκτούς στρατηγούς του στρατού του Φρειδερίκου και τα αγάλματα άλλων ηγετικών προσωπικοτήτων της πολιτικής, της τέχνης και της επιστήμης. Πιο κοντά στα πόδια του Φρειδερίκου είναι τέσσερα ανάγλυφα με σκηνές από την ζωή του βασιλιά, και άλλες μορφές, όπως οι αλληγορικές γυναικείες φιγούρες των τεσσάρων θεμελιωδών αρετών ενός ηγεμόνα, στις γωνίες. Το ίδιο το άγαλμα δείχνει τον Φρειδερίκο στητό και αξιοπρεπή να ιππεύει τον Condé, το αγαπημένο του άλογο, σε ένα ήσυχο βήμα. Είναι ντυμένος με την επίσημη στρατιωτική στολή και έναν μανδύα από ερμίνα, με τα παράσημά του και το χαρακτηριστικό τρίκωχο καπέλο του και ψηλές μπότες. Κρατά χαλαρά τα ηνία στο αριστερό του χέρι και στο δεξί του μια ράβδο.  

Το γλυπτό βρίσκεται στο ανατολικό άκρο της λεωφόρου Unter den Linden, στραμμένο ανατολικά στο δυτικό άκρο του πρώην Forum Fridericianum (τώρα Μπέμπελπλατς) προς το μέρος του βασιλικού ανακτόρου. Περιβάλλεται από ένα χαμηλό φράκτη από σφυρήλατο σίδερο, ο οποίος αναδημιουργήθηκε όταν το μνημείο επέστρεψε και τοποθετήθηκε πάλι στην αρχική του θέση.

Ιστορικό

Ο Φρειδερίκος Γουλιέλμος Γ΄  παράγγειλε το μνημείο στον Κρίστιαν Ντάνιελ Ροχ το 1839. Η χύτευσή του άρχισε το 1845, από τον Καρλ Λούντβιχ Φρίεμπελ, τον οποίο ο Ροχ έφερε από το Λοκάμερ για τον σκοπό αυτόν. Οι αλλαγές στις φιγούρες της βάσης παρέτειναν την εργασία έξι χρόνια, και τα αποκαλυπτήρια του μνημείου έγιναν στις 31 Μαΐου 1851. Είναι ένα από τα πιο διάσημα έργα του Ροχ και ενέπνευσε άλλα μνημεία που αναγέρθηκαν στα τέλη του 19^ου και τις αρχές του 20^ου αιώνα.

Κατά τον Β΄ΠΠ το μνημείο τοποθετήθηκε σε τσιμέντο για προστασία. Τον Μάιο του 1959, το Magistrat του Δήμου του Ανατολικού Βερολίνου αποφάσισε να το μεταφέρει στο πάρκο του ανακτόρου Σανσουσί στο Πότσδαμ. Κλέφτες μετάλλων του προξένησαν ζημιές μετά την αφαίρεση του προστατευτικού περιβλήματος, οπότε το αποσυναρμολόγησαν και το απομάκρυναν μεταξύ 13 και 19 Ιουλίου. Αφού αποθηκεύτηκε σε τεμάχια και μέχρις ενός σημείου σχεδόν το λιώσανε, το 1962 το μνημείο αναστηλώθηκε στο ιπποδρόμιο του  Charlottenhof Palace.

Την δεκαετία του 1980, η κυβέρνηση της Ανατολικής Γερμανίας άλλαξε την πολιτική μνήμης που είχε και ιδιαίτερα την θέση της για την Πρωσική κληρονομιά. Το 1980 ο Έριχ Χόνεκερ αποκάλεσε τον Φρειδερίκο “Μέγα” σε μια συνέντευξη που έδωσε στον Ρόμπερτ Μάξγουελ. Την ίδια χρονιά, η ιστορικός Ingrid Mittenzwei δημοσίευσε μια σχετικά θετική βιογραφία του βασιλιά. Το άγαλμα αποκαταστάθηκε και επέστρεψε στην Unter den Linden, 6 περίπου μέτρα (20 ft) ανατολικότερα από την παλιά του θέση. Η Δυτική Γερμανία είδε μια παρόμοια επιστροφή σε μια πιο θετική άποψη για την Πρωσία με την έκθεση Preußen – Versuch einer Bilanz (Πρωσία – μια προσπάθεια για μια ολοκληρωμένη εικόνα). Οι προετοιμασίες για τον εορτασμό της επετείου των 750 χρόνων από την ίδρυση του Βερολίνου το 1987 οδήγησαν στην παραπέρα επανεξέταση της κληρονομιάς της Πρωσίας. Εκείνη την χρονιά, η Gisela May είπε ένα τραγούδι γιορτάζοντας την επιστροφή του αγάλματος.

Μετά την γερμανική επανένωση, η Γερουσία του Βερολίνου αποκατέστησε το μνημείο επιστημονικά και το τοποθέτησε στην αρχική του θέση, με αντίγραφα του φράκτη από σφυρήλατο σίδερο και τις κολώνες φωτισμού στιλ 19^ου αιώνα. Αφού του έριξαν μπογιές κατά τη διάρκεια μιας διαμαρτυρίας ενάντια στην Μπούντεσβερ (Bundeswehr – Ένοπλες Δυνάμεις), αποκαταστάθηκε ακόμα μια φορά το 2006 και του έγινε μια επίστρωση κεριού για να προστατεύεται από τα graffiti.

 

Ένα από τα πάνελ που δείχνουν μεγάλους άντρες της εποχής του Φρειδερίκου: από αριστερά στα δεξιά, Count Karl-Wilhelm Finck von Finckenstein, Ernst Wilhelm von Schlabrendorf, Johann Heinrich von Carmer, Καρλ Χάινριχ Γκράουν (πίσω), Γκότχολντ Εφραίμ Λέσσινγκ, Ιμμάνουελ Καντ.

Άλλα γλυπτά του Φρειδερίκου του Μεγάλου

Ο Johann Gottfried Schadow, ο οποίος ήταν δάσκαλος του Ροχ και είχε λάβει πολλές αναθέσεις από τον προηγούμενο βασιλιά, Φρειδερίκο Γουλιέλμο Β΄, προσδοκούσε να εκτελέσει αυτή την παραγγελία. Ήδη το 1821-22 είχε κάνει ένα χάλκινο φυσικού μεγέθους άγαλμα του Φρειδερίκου του Μεγάλου με δύο κυνηγετικά σκυλιά, το οποίο είναι στο Σανσουσί. Δημιούργησε επίσης ένα μαρμάρινο άγαλμα του Φρειδερίκου για την πόλη του Στσέτσιν, που έχει πια χαθεί, μια χάλκινη αναπαραγωγή του οποίου βρίσκεται στους υπαίθριους χώρους της Νέα Πτέρυγας του Charlottenburg Palace.

Το 1865 δύο μαθητές του Ροχ, ο Aloisio Lazzerini και ο Carlo Baratta, έκαναν ένα μισού περίπου μεγέθους αντίγραφο σε μάρμαρο του ιππικού αγάλματος του Ροχ, το οποίο είναι στο πάρκο Σανσουσί.

Άλλο μικρότερο αντίγραφο του αγάλματος του Ροχ έγινε για να τιμηθεί η ολονύκτια παραμονή του Φρειδερίκου στον τομέα Dehlitz του Lützen πριν την μάχη του Rossbach το 1757, και βρισκόταν σε ένα πάρκο εκεί από το 1858 μέχρι τον Β΄ΠΠ, οπότε μεταφέρθηκε για φύλαξη στο Lützen Castle.

 

 

Πηγές

·         Equestrian statue of Frederick the Great. en.wikipedia

·         Reiterstandbild Friedrichs des Großen. de.wikipedia

·         Statue of Frederick the Great. aviewoncities.com